|
|
Cà Phê Cà Pháo
Nguyễn thượng Chánh , dvm |
Cà Phê Cà Pháo
Nguyễn thượng Chánh , dvm
Đố các bạn chất “ phê" nào được sử dụng nhiều nhất trên thế giới ? Xin thưa, đây không phải là cần sa hay xì ke ma túy, cũng không phải là thuốc lá, nhưng đó là chất caffeine hiện diện trong cà phê , trong nước trà , trong chocolat , trong cacao, trong 1 số nước ngọt như Coke , Pepsi , Seven Up , trong các loại nước giúp tăng sinh lực power drink ( Red Bull, Full Throttle …) và cũng có thể thấy trong 1 số Âu dược như Midol , Excedrin vv…
Tại sao thiên hạ thích uống cà phê ?
Cà phê là 1 chất kích thích , nó giúp chúng ta bớt mệt mõi , tỉnh táo và bớt buồn ngủ . Nó cũng là 1 chất gây ghiền nếu uống thường xuyên . Tới cử ghiền, nhất là vào buổi sáng mà không có cà phê thì kể như không thể làm gì được hết vì chúng ta sẽ bị ngầy ngật, uể oãi, nhức đầu và buồn ngủ ngáp vắng ngáp dài khó chịu lắm . Phải làm 1 tách cà phê rồi sau đó xe mới nóng máy mà chạy được. Có người ghiền nặng thì cần phải uống 5-6 cử trong một ngày , còn ghiền nhẹ thì chỉ cần uống 1 cử vào buổi sáng là đủ rồi. Cà phê cũng có nhiều hiệu, nào là Moka , Java, Arabica , Robusta vv… Cách pha thì cũng có cả chục cách , nào là espresso , cappuccino, cà phê phin , cà phê máy nhểu lỏn tỏn , cà phê cái nồi ngồi trên cái cốc kiểu Việt Nam , cà phê bít tất ( bỏ cà phê vào túi vải rồi đem nấu ). ..Có đủ loại cà phê, và chúng thường khác nhau về phương pháp sản xuất , về cách ướp , và về hương vị , đủ để thoả mãn cho tất cả mọi gu . Làm biếng muốn cho lẹ thì uống cà phê tan liền (instant coffee) . Còn sợ uống cà phê có hại thì có thể chọn loại cà phê đã được rút bớt caffeine gọi là decaffeinated . Có dư luận đồn rằng uống loại cà phê nầy có thể có hại cho sức khỏe bởi nó còn chứa các hóa chất dùng để trích bỏ chất caffeine . Không biết có đúng hay không? Muốn uống cà phê ngon thì phải uống trong các tiệm chuyên bán cà phê , còn nếu vô nhà hàng MacDo mà gọi 1 ly cà phê thì uổng tiền lắm . Có người cho biết bên nhà cũng có nhiều loại cà phê rất độc đáo với những cái tên rất bí hiễm . Nói chung theo nhận xét của 1 số dân ghiền , cà phê ở Bắc Mỹ uống không ngon, uống không đã bằng cà phê ở Việt Nam .
Chất caffeine ảnh hưởng thế nào trên sức khỏe ?
Khi uống cà phê , từ 30 phút đến 1 giờ sau thì nồng độ chất caffeine trong máu sẻ đạt mứt tối đa và ảnh hưởng của nó có thể kéo dài và tồn tại trong cả ngày lận . Điễm bất lợi là caffeine làm giảm sự hấp thụ của 1 số chất như sắt ( Fe ) ,calcium, potassium , magnesium, kẽm (Zn ), làm mất các vitamins nhóm B như Vitamin B1, và vitamin C . Uống nhiều cà phê, caffeine sẽ kích thích tuyến nang thượng thận tiết ra adrenalin , và tuyến tụy tạng tiết ra chất glucagon . Hai hormones nầy có tác dụng chuyển hóa glycogen dự trữ trong gan ra thành glucose để thãi vào máu và làm tăng đường huyết lên . Phụ nử đang mang thai không nên uống nhiều cà phê, vì ở nồng độ quá cao chất caffeine có thể làm xảo thai hoặc gây đẻ non . Trong thời gian mang thai, không nên uống trên 200mg caffeine trong 1 ngày tương đương với 2 tách cà phê. Cũng nên nhớ là caffeine còn được thấy hiện diện trong 1 số nước giải khát , và trong các loại bánh , kẹo có chứa chocolat . …Đối với các bà trong thời kỳ mãn kinh cũng cần nên hạn chế cà phê, vì caffeine có khuynh hướng làm tăng nguy cơ bệnh loãng xương . Nếu uống nhiều cà phê và uống thường xuyên , caffeine có thể làm tăng cholesterol trong máu , gây nhức đầu, tim đập nhanh, và đập không đều , hồi hộp , bồi hồi ,lo âu , mất ngủ , tăng áp huyết , tăng nhịp thở , tăng chất acide chlorhydrique làm xót bao tử , ợ chua, tiêu chảy. vv….Cà phê và trà là chất lợi tiểu , kích thích thận làm đi tiểu nhiều. Caffeine cũng kích thích não giúp chúng ta tỉnh táo bớt buồn ngủ , uống cà phê vào buổi tối có thể bị mất ngủ .Cà phê có tác dụng tăng công suất của các bắp cơ, nhờ vậy làm giảm 1 cách tạm thời cảm giác mệt mỏi . Tuy vậy, các ảnh hưởng vừa kể cũng có thể thay đổi tùy theo mổi cá nhân . Có người chỉ cần uống 1 tách cà phê là bị mất ngủ , nhưng cũng có người khác thì có uống 2-3 tách cũng chưa thấy hề hấn gì .
Thế nào là uống quá nhiều cà phê ?
Các nhà chuyên môn cho biết là nếu chúng ta uống ít cà phê thì không có gì phải lo hết . Mổi ngày uống 1-2 tách , tối đa là 4 tách thì có thể chấp nhận được, nhưng nếu uống trên 6 tách là không tốt cho sức khỏe . Đây chỉ nói đến các loại cà phê regular bình thường thấy bán khắp nơi cũng như cà phê chúng ta uống mổi ngày trong sở mà thôi . Nói chung , không nên tiêu thụ hơn 600mg caffeine trong 1 ngày .
Chứa bao nhiêu caffeine ?
Nồng độ caffeine tùy thuộc rất nhiều vào cách biến chế ướp ủ hạt cà phê , vào cách pha cà phê , pha đậm hay pha lợt . Nấu cà phê trong nồi trong siêu sẽ cho 1 nồng độ caffeine rất cao . Đây là 1 phương pháp khá phổ biến của các dân tộc Bắc Âu . Nấu càng lâu caffeine càng nhiều . Cà phê Robusta thường chứa nhiều chất caffeine hơn cà phê Arabica .
Uống nước trà có tốt hơn uống cà phê hay không ?
Uống trà có lợi hơn uống cà phê vì trà chứa ít caffeine hơn cà phê . Bên cạnh caffeine, trà còn có chứa chất theophylline . Chất sau nầy rất tốt cho phổi và ngừa suyễn . Trà cũng còn chứa chất chát ( tanin) nửa . Khác với cà phê , trà nấu lâu trong nồi , nồng độ caffeine sẽ tăng không đáng kể nhưng chất tanin sẽ tăng nhiều làm cho trà có vị đắng và chát hơn .Ngoài ra trà , nhất là trà xanh còn có chứa các chất chống oxit hoá antioxidants có tác dụng khử các gốc tự do ( free radical) , là những chất độc cho tế bào. Người ta còn nói là trà xanh có thể giúp giảm cholesterol và làm giảm nguy cơ xuất hiện của 1 vài loại cancer .
Có cách nào để giảm bớt lượng caffeine tiêu thụ hay không ?
* Chỉ nên uống ít cà phê .
* Uống các loại cà phê không caffeine
* Nên uống trà hơn là uống cà phê
* Có uống cà phê thì không nên pha quá đậm đặc
* Hạn chế việc ăn bánh kẹo có chứa nhiều chocolat
* Bớt uống các loại nước ngọt ( Coca , Pepsi, Seven Up…) hay các loại nước tạo sinh lực có chứa quá nhiều caffeine .
Kết luận
Ngành y dược cũng thường sữ dụng chất caffeine như 1 dược liệu . Mấy năm gần đây cũng có 1 số nhà khoa học , qua nghiên cứu , đã cho biết là chất caffeine cũng có thể có ích để giúp phòng ngừa sâu răng , ngừa bệnh Parkinson thậm chí có khảo cứu nói rằng cà phê còn giúp ngừa cancer da ở loài chuột ? Nên biết rằng các kết luận trên chỉ là những suy diển qua một vài công trình khảo cứu nào đó mà thôi . Bên cạnh một số điễm khích lệ vừa nêu thì cũng có những tin đồn rất xấu chẳng hạn như uống cà phê thường xuyên có thể làm tăng nguy cơ bị cancer ? Bởi vậy càng ngày càng có nhiều người giảm việc uống cà phê , thậm chí có người còn bỏ luôn thoái quen này.
Chắc các bạn cũng như tôi đều là dân ghiền cà phê cả . Bỏ cà phê cũng không phải dể gì . Tốt hơn hết là nên hạn chế bớt món kích thích này… Không nên lạm dụng nó . Trong mấy thứ ghiền , theo thiển ý của người viết , cái món ghiền cà phê hình như là nhẹ tội nhất . Đúng là bỏ thì thương , mà vương thì tội , phải không các bạn ?
Montreal, August 05 , 2005
