Milly Hay Quê Hương

 

Gọi làm chi tên quê cha đất tổ? Nơi tha hương nắng sáng làm run rẩy tim ta; Trong hồn ta ủy mị tên quê hương vang vọng từ xa, Như bước đi quen hay giọng nói của người thân thuộc. Những ngọn núi mùa thu sương mù vây phủ, Thung lũng sớm mai sương giá phủ đầy, Rặng liễu kia người thợ tỉa cắt mất ngọn cây, Buổi chiều xa xa những tháp xưa ánh vàng trong nắng, Những bức tường đen đủi qua năm tháng, những đồi con, con đường dốc, Nơi vòi nước các mục đồng thay nhau chồm hổm Đợi chờ từng giọt nước hiếm và trong, Và, bình nước cầm tay, họ bàn chuyện trong ngày, Ngôi nhà tranh với ngọn lửa lấp lánh trong lò sưởi, Mái nhà kẻ hành hương thích ngắm nhìn khói tỏa, Những cảnh vật vô tri, ngươi có chăng một linh hồn Gắn bó với hồn chúng ta và buộc hồn ta phải  yêu ?...   Alfonse de Lamartine (Tuyển tập: "Giai điệu thơ và tôn giáo")   Hồ Văn Hiền dịch Ngày 24 tháng 2 năm 2021

 

Milly ou la terre natale

 

Pourquoi le prononcer ce nom de la patrie ?

Dans son brillant exil mon coeur en a frémi ;

Il résonne de loin dans mon âme attendrie,

Comme les pas connus ou la voix d’un ami.

Montagnes que voilait le brouillard de l’automne,

Vallons que tapissait le givre du matin,

Saules dont l’émondeur effeuillait la couronne,

Vieilles tours que le soir dorait dans le lointain,

Murs noircis par les ans, coteaux, sentier rapide,

Fontaine où les pasteurs accroupis tour à tour

Attendaient goutte à goutte une eau rare et limpide,

Et, leur urne à la main, s’entretenaient du jour,

Chaumière où du foyer étincelait la flamme,

Toit que le pèlerin aimait à voir fumer,

Objets inanimés, avez-vous donc une âme

Qui s’attache à notre âme et la force d’aimer ?…

 

Alphonse de LAMARTINE (Recueil : "Harmonies poétiques et religieuses" )

 

Milly or the homeland

 

Why would I say it, the name of my fatherland?

It makes my heart tremble in its shining exile;

It resonates from afar in my touched soul,

Like familiar footsteps or the voice of a friend.

Mountains that mist veiled in fall,

Valleys that morning frost carpeted,

Willows, without their crowns the pruner had removed,

Old towers the evening gilded in the distance,

Walls blackened by years, hills, a steep path,

A fountain where squatting shepherds in turn

Waited for a scant and limpid water, drop by drop,

And their urns in hand, talked of the day,

A cottage where a flame sparkled from the hearth,

A roof from which the pilgrim liked to see smoke rise.

Inanimate objects, do you have a soul

That attaches to our soul and forces it to love?...

 

Alphonse de Lamartine

(Collection : "Poetic and religious harmonies")

Translated by Hien V. Ho

 

 

Alphonse de Lamartine

 

Lamartine (1790-1869) là một thi sĩ lãng mạn, văn sĩ và chính trị gia nổi tiếng người Pháp thuộc thế kỷ thứ 19. Dòng dõi quý tộc, ông góp phần quan trọng trong việc thành lập nền Đệ nhị Cọng Hòa Pháp (1848-1851) sau khi nền quân chủ Orleans sụp đổ trong cách mạng 1848. Từng là đại biểu quốc hội, bộ trưởng ngoại giao, và có lúc lãnh đạo chính phủ, ông là một người nhiều lý tưởng cao đẹp, vận động bãi bỏ chế độ nô lệ, công nhận quyền làm việc của mỗi người, và theo chủ nghĩa dân chủ cũng như chủ nghĩa hoà bình. Ông mất ở Paris trong cảnh nghèo khó.

 

Những câu thơ trên được trích từ một bài thơ rất dài và đây là đoạn đầu. Những đoạn sau so sánh những nơi cây cỏ xanh tươi, đền đài xa hoa tráng lệ và núi non hùng vĩ bên Ý mà thi sĩ đã đi qua với quê hương Milly nghèo nàn mộc mạc của ông ở Pháp.

 

Trong đoạn cuối ông mơ sau khi chết được chôn tại quê hương , dưới một tảng đá phủ rêu làm mộ bia không ghi tên tuổi ngày tháng, đợi ngày sống lại (theo tín ngưởng Thiên Chúa giáo):

 

Là, sous des cieux connus, sous les collines sombres

Qui couvrirent jadis mon berceau de leurs ombres,

Plus près du sol natal, de l’air et du soleil,

D’un sommeil plus léger j’attendrai le réveil !

Ở đó, dưới bầu trời thân quen, dưới những ngọn đồi âm u

Ngày xưa từng phủ bóng trên chiếc nôi của tôi,

Gần hơn nơi tôi sinh ra, cùng khí trời cùng nắng,

Tôi sẽ đợi ngày thức giấc từ một giấc ngủ nhẹ nhàng hơn.

 

Hiện nay, Milly-Lamartine là một xã thuộc tỉnh Saône-et-Loire trong vùng Bourgogne-Franche-Comté miền đông nước Pháp, dân số trên 300 người...

 

“Lâu đài Milly” (Chateau de Milly), được xây dựng vào năm 1705, thật ra chỉ là một ngôi nhà khá giản dị của giới trung lưu, là nơi Alphonse de Lamartine sống từ năm 1794 đến năm 1801. Milly đối với Lamartine không phải là nơi sinh quán hay “chôn nhau cắt rún” (terre natale) vì ông sinh ra taị thành phố Mâcon gần đó và đến năm ông bốn tuổi gia đình ông mới dọn về đây. Tuy nhiên, chính tại đó, ông đã "để lại con tim".

 

 

Năm 1826, khi thân phụ nhà thơ định bán ngôi nhà, Lamartine hình như lúc đó đang ở Florence, thành phố Ý đẹp tuyệt vời của thời Phục Hưng, năn nỉ cha đừng bán nhà và sáng tác bài thơ “Milly ou la Terre natale” này. Vào năm 1860, do nhu cầu tiền bạc quá lớn, chủ nợ quá nhiều, cuối cùng Lamartine phải cam chịu chia tay với ngôi nhà này : "Tôi có nghĩa vụ", ông viết vào ngày 18 tháng 12, ký vào việc bán tủy xương của tôi, đất đai của tôi và ngôi nhà Milly nơi tôi chào đời, với một cái giá tệ mạt không thể hiện giá trị tinh thần và vật chất của nó. Tôi đã mang theo những giọt nước mắt khi rời khỏi ngưỡng cửa, những vật kỷ niệm của mẹ tôi và của tuổi thơ của tôi.”

 

Hồ Văn Hiền

Ngày 25 tháng 2 năm 2021