Bài 1
LÀM CHA MẸ TRÊN ÐẤT MỸ
Kiến thức y khoa
hiện nay thay đổi rất nhanh. Người ta ước tính có lẽ chỉ trong vòng
mười năm là hết năm mươi phần trăm kiến thức hiện nay sẽ lỗi thời,
có nghĩa rằng mười năm nữa hầu hết những gì ta tưởng là đúng hôm
nay trong Y khoa đều phải xét lại. Nhi khoa, ngành chuyên môn về trẻ
em lại càng biến chuyển nhanh hơn nữa, di truyền học cũng như dược
học giúp cho chúng ta thấu hiểu cơ chế của những bệnh mà trước đây
chúng ta chỉ hiểu lờ mờ và chữa những bệnh mà trước đây coi như
không thể chữa được. Trước đây hai mươi năm chẳng hạn, bác sĩ hầu
như bó tay trước những trẻ sinh thật thiếu tháng. Hiện nay ở Việt Nam
những kỹ thuật tân tiến trong Nhi khoa về cấp cứu hồi sức cũng chưa
được áp dụng và phần lớn các cháu bé thiếu tháng vẫn rất ít hy
vọng sống sót vì trình độ khoa học kỹ thuật trong nước còn rất thấp
kém. Ngược lại trong lúc giải quyết một số vấn đề, khoa học kỹ
thuật cũng tạo nên những vấn đề mới mà từ trước tới nay chúng ta
không bao giờ phải đối phó. Những trẻ em mắc những bệnh nặng kinh
niên sống sót được nhờ những trị liệu mới đôi khi phải sống một
cuộc sống tùy thuộc vào máy móc (như máy lọc máu còn gọi là thận
nhân tạo, máy thở) hoặc thuốc men gây ra những biến chứng phiền
toái (corticoid, thuốc trị ung thư) hoặc một cuộc sống rất bị giới hạn
về mặt hoạt động tinh thần và thể chất. Vấn đề phẩm chất của cuộc
sống (quality of life) được đặt ra thường xuyên, không những trên mặt
đức lý (ethics) mà cả trên mặt pháp lý nữa. Một bác sĩ nếu giữ
được cho người bệnh sống sót mà không giữ được những khả năng để
sống một cuộc sống có ý nghĩa có thể bị kiện và có thể phải bồi
thường người bệnh về cái gọi là một "cuộc sống không đáng
sống".
Một trong những
lãnh vực mới và biến đổi nhanh nhất của Nhi khoa hiện nay là khoa Sơ
sanh. Ðối với những bạn mới làm cha mẹ lần đầu, phòng sanh và trại
sơ sanh là những nơi mà các bạn làm quen với những kỹ thuật của Y
khoa hiện đại, nhất là nếu chẳng may người mẹ hoặc em bé có những
vấn đề nghiêm trọng cần chữa trị. Lúc đó người bệnh hoặc người cha
mẹ sẽ được nghe nói đến là sono, CT scan, monitor ventilator, ICU, NICU,
UAC, UVC, TPN, v...v... biết bao nhiêu chữ viết tắt đủ để làm chóng
mặt không những một người ngoại quốc mà ngay cả một người Mỹ nữa.
Vì luật lệ bắt buộc người bác sĩ phải giải thích cặn kẽ cho người
bệnh hoặc cha mẹ người bệnh hiểu tình trạng bệnh và các thủ thuật
trị liệu các bạn sẽ được cả chục chuyên gia tìm cách giải thích cho
bạn những từ kể trên. Rồi hiểu rõ hay không hiểu rõ, có lẽ bạn
cũng sẽ ký tên vào giấy thỏa thuận đồng ý cho phép trị liệu.
Trong năm đầu tiên
sau khi sanh, em bé sẽ cần được săn sóc theo dõi theo những tiêu
chuẩn tương đối khác trước đấy. Một số thuốc chích ngừa bắt buộc ở
Mỹ mà trước đây ở Việt Nam ít khi chúng ta đụng tới, một số biện
pháp thì thường áp dụng ở Việt Nam và các nước nghèo khác nhưng
không thích hợp ở Mỹ (như biện pháp chích BCG lúc mới sanh để ngừa
lao), một số thuốc chích ngừa mới (như thuốc ngừa vi trùng Hemophilus
influenza) chỉ được áp dụng trong vòng mấy năm gần đây.
Cách trị liệu một
số trường hợp mà chúng ta cho là thông thường cũng khác hẳn. Trẻ em
sơ sinh dưới hai tháng bị sốt đa số được nằm bệnh viện và trải qua
rất nhiều thử nghiệm trước khi được trị bằng những thuốc trụ sinh
rất mới và mạnh. Bệnh viêm (sưng) tai cũng được chữa trị và theo dõi
tích cực hơn trước đây nhiều, thuốc trụ sinh có thể được dùng đa
dạng hơn và kỹ thuật định bệnh chính xác hơn. Những bệnh về nhiễm
trùng đường tiểu ở trẻ em được chẩn đoán chính xác hơn và điều trị
tích cực nhất là các tật bẩm sinh của hệ thống bài tiết nước tiểu
để ngăn ngừa những dư chứng có thể xảy ra sau này.
Nhi khoa hiện nay ở
Mỹ đặt nặng vấn đề theo dõi phát triển thể chất, tâm lý của trẻ
em. Có một số vấn đề ở trẻ em mà trước đây vì thiếu phương tiện
hoặc vì không hiểu rõ ràng chúng ta không để ý tới. Ðiển hình là
vấn đề những trẻ em bị trở ngại lúc đi học ở lớp (learning disabilities)
trí thông minh của chúng có thể bình thường hoặc cao hơn mức trung bình
nhưng có một hoặc những khó khăn nào đó trong cách tiếp thu hoặc
diễn đạt tư tưởng làm cho chúng không thích ứng được với lớp học
bình thường. Nếu định bệnh đúng cách chúng có thể học hành đỗ đạt
như mọi người nếu được cho vào những môi trường thích hợp.
Một số vấn đề xã
hội hiện nay liên hệ mật thiết với Nhi khoa. Trẻ em chậm lớn vì
thiếu dinh dưỡng hoặc thiếu săn sóc, tình thương của cha mẹ (cha mẹ ly
dị hoặc cha mẹ còn vị thành niên), trẻ em dùng xi ke ma túy, nghiện
rượu đòi hỏi sự phối hợp giữa bác sĩ nhi khoa, tâm lý gia, nhân
viên xã hội (social worker) và nhà giáo. Những vấn đề như vậy đòi
hỏi một màng lưới y tế xã hội rất phức tạp tốn kém đối với xã
hội và đối với cha mẹ gia đình bệnh nhân.